Jak wspomóc dziecko w rozwoju mowy ? Poznajmy ćwiczenia i zabawki logopedyczne

Umiejętność mówienia rozwija się u dziecka już od pierwszych miesięcy życia. Do podstawowych i najwcześniej wykonywanych ćwiczeń prawidłowej artykulacji można zaliczyć ssanie, gryzienie przedmiotów czy też przeżuwanie pokarmów. Wymagają one bowiem zaangażowania pracy języka, warg, policzków i podniebienia. Warto mieć także świadomość, że wprowadzenie prostych ćwiczeń artykulacyjnych, słuchowych, oddechowych i motorycznych może stanowić wspaniałą profilaktykę logopedyczną, która może pomóc naszemu dziecku porozumiewać się bez problemów.

Rodzaje zabaw logopedycznych  

Zabawy i ćwiczenia logopedyczne można podzielić na kilka kategorii :

• oddechowe;
• artykulacyjne;
• słuchowe;
• motoryczne.

Ćwiczenia oddechowe

Dla każdego człowieka, nie tylko tego małego, niezwykle istotne jest oddychanie przez nos. W przypadku, kiedy dziecko wyrobiło w sobie nawyk oddychania przez usta, należy dążyć zmiany tego nawyku i zaproponować maluchowi ćwiczenia, które pomogą uaktywnić i zaangażować nos. Pomocne mogą okazać się zabawy polegające na wąchaniu czy też wciąganiu powietrza ustami i wydmuchiwaniu go nosem. Dzięki tego typu zabawom dziecko może nauczyć się pobierać powietrze jednocześnie nosem i ustami, co jest naturalnym procesem podczas mówienia. Zabawki logopedyczne dostępne na EduKsięgarnia.pl wspomagające ćwiczenia mowy to np. dmuchajki logopedyczne oraz gry, które polegają na naśladowaniu dźwięków natury.

Przykładowymi zabawami oddechowymi mogą być na przykład:

• naśladowanie odgłosu chrapania;
• zdmuchiwanie np. płomienia świeczki czy też dmuchawców;
• dmuchanie na lekkie przedmiotu, które przesuwają się pod wpływem powietrza np. dmuchanie na kroplę wody, konfetti czy też piórko i obserwowanie jak przesuwa się po stoliku (można dziecku ustalić trasę, jaką dana rzecz ma pokonać);
• dmuchanie w wiatraczek i wprowadzanie go tym w ruch;
• przenoszenie małych i lekkich elementów za pomocą słomki np. przenoszenie papierowej chmurki z blatu biurka na kartkę.

Ćwiczenia artykulacyjne

Prawidłowa artykulacja to podstawa wyraźnej wymowy. Do ćwiczeń tego typu należy zatem zaangażować mięśnie artykulacyjne, którymi są język, wargi i podniebienie. Taki trening przyczynia się do poprawnego układania języka i warg podczas wymawiania konkretnych głosek. Ćwiczenia warto wykonywać przed lusterkiem, aby dziecko mogło kontrolować te ruchy i obserwować jak wyglądają. Zabawki, które można tutaj wykorzystać to np. zestawy do puszczania baniek mydlanych. 

Przykładowe ćwiczenia artykulacyjne to między innymi:

• liczenie językiem zębów;
• puszczanie baniek mydlanych;
• picie przez słomkę;
• cmokanie;
• oblizywanie warg;
• wysuwanie języka i poruszanie nim w różnych kierunkach;
• ziewanie;
• nadymanie policzków i wypuszczanie z nich powoli powietrza;
• gryzienie twardych pokarmów, jedzenie łyżką i picie z kubka.

Ćwiczenia słuchowe

Prawidłowe słyszenie wymawianych dźwięków jest niezwykle istotne w profilaktyce logopedycznej. Ćwiczenia słuchowe pomagają rozwijać tzw. słyszenie fonematyczne, dzięki któremu można na przykład rozróżniać wyrazy i głoski, które brzmią podobnie jak np. kasa- kasza, koń- goń, mąż- wąż. Umiejętność zauważenia i rozróżnienia tych głosek i słów wpływają na zrozumienie całości wypowiedzi lub polecenia. Pozwalają one też np. za zapamiętanie i powtórzenie zdania, piosenki, wierszyka. To wszystko przekłada się na rozwój umiejętności czytania oraz pisania ze słuchu.

Przykładowymi ćwiczeniami słuchowymi mogą być na przykład:

• szukanie rymów;
• zabawa polegająca na podawaniu sobie piłki z jednoczesnym wymawianiem wyrazu, który rozpoczął się na ostatnią literę wyrazu wymówionego przez poprzednika;
• odgadywanie dźwięków poprzez pokazywanie dziecku obrazka np. z instrumentem, zwierzęciem czy sprzętem domowym.

Ćwiczenia motoryczne

Ośrodki mózgu odpowiedzialne za rozwój umiejętności artykulacyjnych znajdują się bardzo blisko ośrodków, które są odpowiedzialne za ruchy ręki. Aby wspierać rozwój mowy, warto zatem wprowadzić ćwiczenia rozwijające również motorykę. Najlepsze będą w tym przypadku ćwiczenia ruchowo- słuchowe. 

Mogą to być na przykład:

• naśladowanie odgłosów pojazdów i poruszanie się po określonym torze;
• klaskanie przy jednoczesnym chodzeniu np. na palcach;
• wykonywanie określonej czynności po usłyszeniu określonego dźwięku np. podskok po usłyszeniu w piosence słowa „miłość”. 

Zabawki logopedyczne, które sprawdzą się podczas ćwiczeń motorycznych to na przykład pacynki.